Veilig terug in het kerkgebouw

Vanaf 1 juli mogen groepen weer bij elkaar komen zonder dat een maximum aantal mensen geldt. Zelfs zingen in de kerk behoort tot de mogelijkheden. Er gelden wel regels om dit zo veilig mogelijk te doen. 

Zingen in de dienst

Vanwege de coronacrisis werd zingen de afgelopen periode sterk afgeraden door de overheid, hoewel dit wegens de scheiding van kerk en staat en de vrijheid van religie niet verboden kon worden. Inmiddels zijn er regels uitgebracht voor koren die weer willen reperteren of optreden en - nu de meeste kerken weer opstarten - wordt er ook weer gesproken over zang als onderdeel van godsdienst en levensovertuiging. 

Als kerkenraad dient u af te wegen of zingen in uw kerkgebouw verantwoord is of niet. Dat hangt af van de grootte van uw kerkgebouw en de mogelijkheden dit goed te kunnen ventileren. Ook is het raadzaam om in de overwegingen mee te nemen hoeveel bezoekers in een van de risicogroepen valt, bijvoorbeeld ‘kwetsbare ouderen’. Er is verder een verschil tussen samenzang van alle aanwezigen en zang door één of enkele personen vanaf het podium, waarbij enkele meters afstand tot de gemeenteleden wordt gehouden.

RIVM-richtlijnen rond zingen

De RIVM-richtlijnen schrijven het volgende voor als een kerkenraad besluit dat er gezongen gaat worden:

• Gezondheidscheck bezoekers (triage)
• Indien men gaat zingen tijdens de kerkdienst is registratie van kerkgangers verplicht. Ook bij diensten met minder dan 100 bezoekers binnen en meer dan 250 bezoekers in openluchtdiensten.
• Tussen de kerkgangers is een minimale afstand van 1,5 meter, bij voorkeur in zigzag-opstelling. Dat wil zeggen dat mensen niet recht achter elkaar zitten.
• Goede ventilatie van de ruimten waarin wordt gezongen is van wezenlijk belang. Ventileer de ruimte waar gezamenlijk wordt gezongen 24 uur per dag.
• Zorg ervoor dat de ruimte geregeld en afdoende wordt gelucht.

Het RIVM werkt aan specifieke adviezen voor gemeentezang in coronatijd, zo bleek tijdens het overleg van minister Grapperhaus en het CIO (overlegorgaan kerk en overheid) op 10 juli (lees meer in het Reformatorisch Dagblad). Het is nog niet duidelijk wanneer deze worden gepresenteerd.

Let op: de overheid geeft aan dat hoewel zij geen verbod formuleert, samenzang wel een risico inhoudt en dat de kerken daar zelf hun verantwoordelijkheid in dienen te nemen. Ook de werkgroep Zingen in de kerk (zie hierna) benadrukt dat zingen niet zonder risico's is.

Vuistregels en berekening voor uw kerkgebouw

De werkgroep Zingen in de kerk heeft vorige week een nieuw advies uitgebracht. Daarin staan onder meer deze vuistregels:

• Het risico op besmetting (door inademing van aerosolen) in grote oudere kerkgebouwen en in de buitenlucht is klein. Onder groot wordt verstaan: oppervlak groter dan 500m2 en volume van meer dan 3000m3. Onder oud wordt verstaan: gebouwen die gebouwd zijn voor 1945.
• In een middelgrote kerk (oppervlak kleiner dan 500 m2, volume 1000 tot 3000 m3) hangt het af van de aanwezige mechanische ventilatie.
• In een kleine kerk of kerkelijke ruimte (volume < 1000 m3 en lager dan 4 meter) kan niet veilig gezongen worden. Als u toch wilt zingen, zijn er forse ventilatiesystemen nodig. U kunt er ook voor kiezen om voor, tijdens en na de kerkdienst mondkapjes te dragen.

Op www.eerstehulpbijventilatie.nl kunnen kerkenraden met behulp van een online rekenmodule eenvoudig zien of het kerkgebouw van de gemeente geschikt is om te zingen.

 Ventilatie

• Ventileren is het voortdurend verversen van lucht. De buitenlucht vervangt telkens (een deel van) de binnenlucht die ‘vervuild’ is door vocht, gassen zoals geurtjes en ziekteverwekkers.
• Ventileren is mogelijk via natuurlijke ventilatie (bijvoorbeeld roosters of kieren) of via mechanische ventilatie (ventilatiesysteem).
• Luchten (spuien) betekent dat in een gebouw ramen, luiken of deuren zo tegen elkaar open gezet worden dat er een flinke luchtstroming of -circulatie door de ruimte ontstaat. Soms kan het daarbij nodig zijn om, naast de ramen, luiken of deuren in de gevel of het dak, ook de binnendeuren tussen afzonderlijke ruimten open te zetten. Zorg ervoor dat tijdens het luchten mensen niet in de ruimte aanwezig zijn of, als dat niet mogelijk is, voorkom dat mensen in de luchtstroom achter elkaar zitten tijdens het luchten.
• Airconditioning, ventilatoren, klimaatregeling gebouw: Vermijd zo veel mogelijk het recirculeren (bijv. via airconditioningapparaten of ventilatoren) van de lucht in de ruimte. Airconditioningsystemen die buitenlucht aanzuigen en deze lucht koelen voordat het in de binnenruimte komt, kunnen worden gebruikt. Gebouwgebonden klimaatregelingssystemen (HVAC: heat , ventilation and airconditioning) die goed worden onderhouden en voldoen aan het Bouwbesluit hoeven niet te worden uitgezet of aangepast.
• Zie ook Ventilatie en COVID-19.

Meer diensten per zondag zijn mogelijk, mits er tussendoor gelucht wordt. Als de kerkzaal optimaal kruislings geventileerd kan worden door het openen van ramen en deuren tegenover elkaar, volstaat in theorie een luchttijd van 30-60 minuten. In dat geval wordt geadvisieerd een veiligheid in te bouwen door tussen twee diensten minimaal een uur ruimte te houden en stevig te ventileren. Als u slechts beperkt kunt ventileren, omdat er bijvoorbeeld maar aan één zijde openingen zijn, is een interval van minimaal 4,5 uur aan te raden.

Bij twijfel over ventilatie en luchtstromen in de kerkelijke ruimte wordt aangeraden om professioneel advies in te winnen.

Let op: als de raad besluit dat binnen deze kaders er weer (samen)zang in de liturgie van de diensten wordt opgenomen, dan moeten de maatregelen die worden getroffen ook worden vastgelegd in het gebruiksplan/coronaprotocol van het betreffende kerkgebouw.

Gebouw en logistiek

Onder meer afhankelijk van het aantal gemeenteleden, het type gebouw en de 'verkeersstromen' (aantal ingangen, gangen en zalen) moet elke gemeente een plan opstellen voor het gebruik van het gebouw, waarbij de overheidsregels in acht worden genomen en de veiligheid van de bezoekers zo veel mogelijk wordt gewaarborgd.

• Lees hier de actuele overheidsregels die per 1 juli gelden.
• Lees hier welke overheidsregels er als basis voor iedereen gelden. Onder andere: altijd anderhalve meter afstand houden, kwetsbaren moeten extra voorzichtig blijven, bij verkoudheidsklachten en verhoging thuisblijven, als iemand koorts heeft en benauwd is blijft het hele huishouden thuis.
• Op onze vorige coronapagina 'Klaar voor de anderhalvemeterkerk' vindt u links naar een raamwerk voor het opstellen van het protocol en andere adviezen hieromtrent. 
• Lees hier suggesties die de Protestantse Kerk Nederland heeft verzameld om onder meer registratie voor de diensten te organiseren.

Alternatieve vormen van diensten en van gemeente-zijn

Vanwege de regels rond veiligheid en de plaatselijke situatie zal het nog niet voor alle gemeenten mogelijk zijn om tijdens de diensten weer te gaan zingen. Ook is het samenkomen in diensten niet de enige mogelijkheid om het gemeente-zijn vorm te geven. Op onze vorige coronapagina vindt u suggesties voor andere vormen hiervoor. Lees ook verschillende blogs hierover:

• BAPTISTENBLOG: Loslaten en creatief ontdekken - Blog van Ronald van den Oever over online-moeheid, loslaten van oude doelen en creatief nieuwe mogelijkheden ontdekken in het gemeente-zijn. Met een driestappenplan en een uitdaging voor voorgangers.
• BAPTISTENBLOG: Buiten de kerk: Het leven doen x als Christus zijn - Blog van Ingeborg Janssen over buiten de kerk gemeente zijn, door je onder de mensen in je wijk te begeven en daar tot zegen te zijn. Met gespreksvragen voor de gemeente(leiding).
• BAPTISTENBLOG: 'We trekken lege zalen' - Vier baptistenvoorgangers geven een inkijkje in hun online intervisiebijeenkomst en delen hun vragen en overwegingen over gemeente-zijn in de coronacrisis en de anderhalvemeterkerk.

Dopen en andere liturgische handelingen

Het RIVM heeft predikant als contactberoep aangemerkt. Dat betekent dat er onder veiligheidsvoorwaarden van de anderhalvemeterregel mag worden afgeweken voor liturgische handelingen zoals dopen, bevestiging van ambtsdragers, huwelijks(in)zegening en ziekenzalving. Lees hier wat de PKN hierover uiteen heeft gezet, en lees hier welke handreikingen de RIVM in het kader van veiligheid geeft voor contactberoepen.

Vanwege de vakantieperiode en het feit dat de overheid in principe tot september geen nieuwe aanpassingen van de regels verwacht, is dit voorlopig de laatste corona-update op deze website.

• Klik hier voor de vorige coronapagina 'Klaar voor de anderhalvemeterkerk'