De gezonde woorden van Jezus

Regelmatig zie ik mezelf in gesprek met studenten verwijzen naar de opmerking van Paulus in 1 Timotheüs 6:3, dat het voor christenen van belang is om ‘in te stemmen met de heilzame woorden van onze Heer Jezus Christus en de leer van ons geloof’. Het gaat me dan om de wijze waarop Paulus de jonge Timotheüs aanspoort om dichtbij de bron te blijven, dichtbij de woorden van Jezus.

In de wirwar van discussies die gaande zijn en alle aandacht lijken op te eisen, krijgt Timotheüs het advies om zijn hoofd koel te houden, en hoe doe je dat? In de eerste plaats is dat een zaak van ‘instemmen met de heilzame woorden’ van Jezus. In de NBG’51 vertaling worden ‘heilzame woorden’ vertaald met ‘gezonde woorden’, omdat dit volgens de grondtekst zo kan (het grondwoord betekent ‘gezond zijn’, Gr. hygiainō, denk aan het afgeleide Nederlandse woord hygiëne). Het is opvallend dat Paulus Jezus’ woorden zo noemt en blijkbaar doet hij dit met opzet, omdat tegenover ‘gezond’ het begrip ‘ziekmakend’ staat (dit begrippenpaar staat al vanaf de vijfde eeuw voor Christus zo tegenover elkaar).

Bronkennis en zelfbronning

De zegen van onderwijs is dat er structureel tijd wordt ingeruimd om de gedachten te voeden met opbouwende vakinhouden die studenten tot vakmannen en vakvrouwen opleidt. Voor studenten die, net als Timotheüs, de praktijk van ‘kerk en verkondiging’ ingaan, is het essentieel om tijd in te ruimen voor de gezonde woorden van Christus. Omgekeerd is de implicatie hiervan dat een tekort aan deze woorden een student kwetsbaar maakt. Een van de wezenlijke leerlijnen in de ontwikkeling van theologische studenten is dan ook dat zij zichzelf leren te ‘bronnen’. Ze doen ‘bronkennis’ op, doen aan ‘zelfbronning’ en bouwen zodoende aan een ‘vaste zelfbronning’ waar zij een leven mee toe kunnen. Hier ligt mijn zorg en ambitie – hier ligt voor mij de kern van christelijk onderwijs, niet alleen voor theologische studenten, maar voor elke christen, jong en oud.

Psychohygiëne

De drie begrippen, gekoppeld aan Paulus’ uitgangstekst, laten zien hoe de zegen van onderwijs kan uitwerken in een diepgewortelde denkrust. Het gaat om bronkennis en het in-oefenen van een vaste zelfbronning, en met ‘bron’ bedoel ik natuurlijk de gezonde woorden van Jezus die ons helpen om het gewone dagelijkse leven gezond te houden en steeds inzicht en overzicht te bewaren. Met een lastig maar mooi woord noemen we dit gezond-houden de ‘psychohygiëne’ van mensen. Kennis van Jezus’ woorden is hierbij essentieel, met andere woorden: leven met de evangeliën. Wat heeft Jezus gezegd, gedaan, en wat leren wij daaruit? Voor Paulus draaide psychohygiëne hierom, en daarom adviseert hij Timotheüs in die richting. Een gebrek aan inzicht in Jezus’ woorden maakt kwetsbaar, schreef ik al hierboven, maar nu wil ik er wat dieper op ingaan.

Jaarlijks de evangeliën door

Het aanbod van zogeheten ‘ongebonden spiritualiteit’ is enorm en ieder kan zich oeverloos (oceanisch) daarin laten meenemen. Het effect is meestal dat dit nauwelijks zoden aan de dijk zet. Men blijft het gevoel van leegte en rusteloosheid houden, terwijl de energie met bakken wegloopt. Geestelijke dorst en honger hebben is uitstekend, maar niet weten hoe ermee om te gaan is leger dan leeg.

Ook christenen laten zich gemakkelijk meeslepen als zij zich niet weten te bronnen in een leven met Christus en zijn gezonde woorden. Ze leren niet onderscheiden wat Christus’ gedachten zijn (‘discerning the mind of Christ’) als zij nauwelijks op de hoogte zijn van wat Hij heeft gezegd en gedaan. Christenen leren hun geestelijke dorst en honger kennen door zich in het evangelie te verdiepen en daarin de stem van Christus te verstaan. Hoe meer zij die stem leren kennen, hoe beter zij zich gaan bronnen en komen op de weg van vaste zelfbronning. We hebben vier evangeliën, dus laten we voor een gezond leven daar beginnen: lees, overdenk, lees, mijmer, lees opnieuw, en ga zo door. Waarom niet elk jaar alle evangeliën door, elke drie maanden één? En waarom niet een Bijbel gebruiken waar verklarende kanttekeningen bij staan? Dit helpt echt om beter zicht op de evangeliën te krijgen en deze zo beter in onze gedachten te krijgen. Nogmaals: neem de gezonde woorden van Jezus serieus, mogelijk begint daar de gezondmaking waarnaar je hunkert.