Het evangelie voor Felix en Fikkie

Toen ik bij mijn aanstelling als voorganger in januari het preekrooster doorliep, sprong de 20e oktober, Micha Zondag, er voor mij uit. Ik vermoed dat iedere (s)preker zo zijn favoriete onderwerpen heeft, voor mij is dat momenteel recht en gerechtigheid. Groot was dan ook de schok toen ik ontdekte dat de Micha Zondag dit jaar in het teken stond van de dieren…

Shit. Daar heb ik dus helemaal niets mee. Eigenlijk dacht ik: daar weet ik me dus niet voor geroepen, ik zie mijzelf meer als ‘mensenmens’. Ik weet me wél geroepen om het evangelie te verkondigen. Wat heeft het evangelie van Jezus te maken met Felix en Fikkie? Is dat niet oneerbiedig? Na een aantal verwoede pogingen om mijzelf ervan te overtuigen dan voor deze ene keer maar van het landelijk thema af te wijken, gaf ik het op: het zou dit jaar dan toch maar over dieren gaan…

Als tekst hebben we gekozen voor Psalm 148; de indrukwekkende lofzang van alles wat is, op God als koning van de schepping. Ook dieren hebben hier een rol, en hoe meer ik over het onderwerp ging lezen, hoe verder ik in mijn exegese kwam, hoe meer ik onder de indruk raakte van hetgeen ik las. Met de kennis en inzichten die dit opleverde, groeide ook mijn schaamte voor mij aanvankelijke aarzeling om het evangelie op dieren te betrekken. Daarom vandaag vijf redenen om als volgeling van Jezus dol op dieren te zijn:

1. Wij mensen zijn medebewoners in de schepping.
   Zowel het scheppingsverhaal in Genesis als de opbouw van Psalm 148 plaatst ons mensen in perspectief. We zien eerst een universum: zon, maan en sterren, waarin een planeet wordt gevormd, met oceanen en landmassa’s. Het water wordt gevuld met vissen, het land wordt gevuld met bloemen, planten, bomen, vervolgens met dieren. Daarna pas komen mensen in beeld. Wij zijn dus niet de enige bewoners van de aarde, al denken (en doen) we vaak alsof dat wél het geval is.
   
   
2. God heeft een verbond met de hele schepping.
   Wanneer in Psalm 148:10 de dieren genoemd worden, zijn deze onderverdeeld in vier categorieën die in specifieke volgorde staan: dieren in het wild, vee, kruipende dieren en vogels. Dat is niet toevallig, maar exact dezelfde indeling en volgorde als Genesis 7:14, als de dieren de Ark van Noach binnengaan. Ook hier worden we bepaald bij een verhaal waarbij redding niet alleen over mensen gaat, maar ook over de dieren. Opmerkelijk is ook dat ná de zondvloed in Genesis 9, God expliciet een verbond aangaat met alle levende wezens, waarbij dieren meermalen expliciet worden genoemd. Het eerste verbond dat God aangaat, is dus met de hele schepping: mens én dier.
   
   
3. Het evangelie gaat over de hele schepping
   Vaak zijn we geneigd te denken dat het goede nieuws is dat God door Jezus de mensheid met zich wil verzoenen en de relatie wil herstellen. De vraag is of dat Bijbels gezien wel klopt. De theoloog N.T. Wright noemt bijvoorbeeld vier relaties die bij de zondeval zijn verbroken: (1) tussen God en mensen, (2) tussen mensen onderling, (3) tussen God en schepping en (4) tussen mensen en schepping. Het valt mij op dat we bij ons spreken over herstel van de schepping vaak selectief aandacht hebben voor de eerste twee relaties. Maar als je in de Bijbel gaat zoeken naar de beelden die gebruikt worden om Gods herstel met de schepping te duiden, stuit je vaak op voorbeelden uit het dierenrijk. Lees bijvoorbeeld Jesaja 11:6-8 eens: “Dan zal een wolf zich neerleggen naast een lam, een panter vlijt zich bij een bokje neer; kalf en leeuw zullen samen weiden en een kleine jongen zal ze hoeden. Een koe en een beer grazen samen, hun jongen liggen bijeen; een leeuw en een rund eten beide stro. Bij het hol van een adder speelt een zuigeling, een kind graait met zijn hand naar het nest van een slang.” Ook hier blijkt dat God een plan van herstel heeft voor de hele schepping. Paulus’ lofzang op Christus uit Kolossenzen 1:15-23 gaat over het evangelie dat aan alle schepselen onder de hemel is verkondigd, waarmee hij laat zien dat wij als mensen niet uit de schepping worden verlost, maar mét de schepping worden verlost: een wezenlijk verschil. Kortom: Het evangelie van Jezus gaat wel degelijk ook over onze omgang met Fikkie en Felix.
   
   
4. Onze omgang met dieren zegt iets over ons verstaan van het evangelie.
   Langzaam maar zeker ontdek ik dat de manier waarop we met de schepping omgaan, dus ook iets zegt over ons verstaan van het evangelie van Jezus, de missie van God en onze eigen missie in deze wereld. Wat zou er bijvoorbeeld veranderen als we onze omgang met dieren als indicator zouden zien van onze zorg voor dieren? Als in de Bijbel dieren worden opgeroepen om hun Schepper te loven, hoe zorgen wij er dan voor dat dieren het leven mogen vieren? De realiteit is dat veel dieren lijden door ons vermeende recht op heerschappij; veel dieren lijken enkel en alleen te bestaan ter consumptie en door ons consumentisme worden miljoenen diersoorten met uitsterven bedreigd. Onderzoeken wijzen uit dat we als mens hiervoor verantwoordelijk zijn. Wat vraagt het evangelie hierin van ons?
   
   
5. Dieren leren ons iets over de Schepper.
   In de kern van het onderwijs van Jezus over het goede leven, lezen we in Mattheus 6 het volgende: “Maak je geen zorgen over jezelf en over wat je zult eten of drinken, noch over je lichaam en over wat je zult aantrekken. Is het leven niet meer dan voedsel en het lichaam niet meer dan kleding? Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren, het is jullie hemelse Vader die ze voedt. Zijn jullie niet meer waard dan zij?” Over consumentisme gesproken! Blijkbaar kunnen we in de dierenwereld veel leren over God als Schepper. Laten we dat niet los zien van het evangelie, maar juist volop met elkaar integreren, zoals Jezus dat ook deed.